पहाड़ी भाषा दी नौई चेतना .

Wednesday, November 28, 2018

" ठंडी -ठंडी हवा झुलदी , झुलदे चीलां दे डालू , जीणा काँगड़े दा "- लोकगायक प्रताप चंद सरमा


चला गया लोकगायक धंतारा बजदा
नमन

" ठंडी -ठंडी हवा झुलदी ,
झुलदे चीलां दे डालू ,
जीणा काँगड़े दा "

धण गद्दियाँ दे धारा च फिरदे 
सैला खबलू , फुलणू चुगदे ,
गद्दी दिक्खी-दिक्खी हस्सै 
ओ बांका सजदा गद्धणी बालू 
जीणा काँगड़े दा,
मर्द घरां दे बाहर कमांदे 
छणकदे हथड़ू मंधाणीया घुमान्दे
भोला छान्बे-छान्बे पिय्ये ओ गोरिया हत्थै दई दिहालू 
जीणा काँगड़े  दा,

खाणै जो मिलदा भत्त भटुरू , उच्चियाँ धारां ते पौण छरुडु,
रिडियां-रिडियां डंगरेयां चारण , कनै गान्दे गीत गुआलु 
जीणा काँगड़े दा,

घर -घर टिकलु घर -घर बिंदलु , बंकियां नारां छैल -छैल गभरु 
सौगी - सौगी मेले जांदे गीतां गान्दे वही हंडोलू
जीणा काँगड़े दा .................

सारे हिमाचले  च लोकगीत बणी चुकयो इस गीते जो खबरे ही कोई हिमाचली होणा जिस ए गीत नी सुणया होए
, गुण -गुणान्दे ताँ सब इस गीते जो अपर मतयां जो पता नी होणा कि देआ छैल गीत लिख्या कुणी , कुण है भला इस गीते जो लिखने आला ?
सुरीले गीतां जो मिट्ठा सुर देई ने लोकां तकर पुजाणे आले लोकगायक प्रताप चंद सरमा , अप्पू गीत लिखी धन्तारे कनै गाई करी इतणा क प्रसिद्ध करी दित्ता कि अज्ज ऐ गीत लोक गीत बणी गेओ , काँगड़े च लोकगीतां दिया परम्परा विच इणा दे लिख्यो कनै गायो गीत बड़े ही मसहूर हन , इणा देयां गीतां च काँगड़े दियां धारां दी सुंदरता , लोकां दे रैहण-सैह्ण, रिति- रिवाजां कनै परम्परावां दी जीँदी-जागदी चलक मिलदी है , 

सांभ दे सिलसिले च पिच्छे देइया प्रताप होराँ कनै मिळणे दा मौक़ा मिलया , अपणी ज़िंदगियाँ दे ठासी सौण दिखी चुक्यो प्रताप होराँ दा जन्म तरेई जनवरी उन्नी सौ सताई जो पणत झाणु राम कनै माता कालो देवी होराँ दे घर मतबल धरोहर ग्रां  गरली- परागपुरे कनै लगदे  ग्रां  नलेटी तसील देहरा जिला कांगड़ा हिमाचल प्रदेश च होया , 
, इणा दा व्याह  चौदह सालां दिया निक्किया उमरा च ही होई गेआ
, इणा देयां पितां होराँ जो गाणे- बजाणै दा खरा चा था , सै कथा -कीर्तना च गाँदे -बजांदे थे तिस करी प्रताप होराँ जो लौके होंदे ते घरे विच ही गीत-संगीत आला मौहाल मिल्या जिस ने प्रताप होराँ जो भी प्रेरणा मिल्ली
, निक्किया उमरा विच व्याह होणे दिया बजह ने चार जागतां कनै तरै बिट्टियाँ दे पालण -पोसण दी ज़िम्मेवारी सरे उप्पर पेई गेई ,उपरै ते  बेरोजगारी सबना ते बड्ड़ी  मसीबत रेई , फिरि सन उन्नी सौ  काट च माता होराँ  काल होई गे , जित्थू रहन्दे थे सै छप्पर भी ढही गेआ , दिहाड़ियाँ -मजूरिया ने टैम निकलदा रेहा , अपर  प्रताप होराँ अंदर बैठ्या कलाकार इतणे मुस्कल हलातां विच होर कड़दा गेआ , 
फिरि सन उन्नी सौ  बाट (1962)  च दुर्गादत्त शास्त्री ,विद्यालंकार , सुशील चन्द्र रत्न होराँ दे सहयोगे ने लोक संम्पर्क विभाग काँगड़े दिया संगीत मंडलियाँ  च कम्म मिल्या , इसा मंडलियां दे लीडर संगीताचार्य मास्टर शाम सुन्दर थे , डी पी आर ओ प्रोफेसर चंदरवरकर होराँ दी गुजारशा पर  पैहला गीत " ठंडी -ठंडी हवा झुलदी 

 ,झुलदे चीलां दे डालू ,जीणा काँगड़े दा " प्रताप चंद होराँ लिख्या  ,

इस गीते  अलावा इणा दा ए  गीत " जे तू चल्ला नेफा नौकरी , मेरे गले दे हारे लैंदा जायां " भी अज्ज  लोकगीते साहीं  गाया जाँदा है 


बकौल प्रताप चंद सरमा  लोक तिणा जो ध्नतारुए वाला भी गलांदे जित्थु -कुत्थी भी कोई मिलदा  ए ही गलांदा " अरा प्रतापुआ किसी गीते दा टक्क ताँ सुणादा जा " वाह-वाह ताँ सबना जगह मिलदी कनै -कनै ए भी सुणने जो  " अरा प्रतापुआ मज़ा आई गेआ " इस दे अलावा किछ नी …

चार जागतां कनै तरै धियाँ आले टब्बरे दे पालने  - पोसने जो नौकरियां च तनख्वाह बड़ी घट्ट मिलदी रही  , बड़ी  मुसकला च गुजरदा रेहा जीवन …


दिखा भला
क्या गला करदे प्रताप होराँ

 http://youtu.be/FTcYJHzN4z8




3 comments:

  1. अरविन्द जी तुसां दा कम्म बड्डा है। बधाई! प्रताप शर्मा होरां जो सुणना नूठा अनुभव है।

    ReplyDelete
  2. परताप चन्द शर्मा जी असल मायने च गीत लिख्ने वाले, संगीतकार, गबैइये, अदाकार, विचारक पुरख होये जी ! तिन्ह्हन यों बड़ा बड़ा नमस्कार ! मैं तिन्हाँयों पैह्ल्ली बारी सन् 1981 च सुनी पाया था ! ऐसिया बडिया हस्तिया दे बारे च कितना बी लिख्ग, लफज़ां मुक्की जाणआ अपर तिन्हाँ दी तरीफ़ नी मुकणई !

    ReplyDelete
  3. प्रताप चंद शर्मा होरां अपणे नाएँ मुताबक ही प्रतापी भी थे
    तिह्नां दिया आदा जो नमस्कार!
    जीणा काँगड़े दा कने दो नाराँ गीत बाँके हन्न। बचपने ते ही महारिया आदा च हन। जे तिह्नां दे लिखेयो होर भी गीत मिली सकन ता एह सच्ची श्रद्धांजलि होणी!

    ReplyDelete