पहाड़ी भाषा दी नौई चेतना .

Sunday, February 23, 2025

मेरे मुहें मत खुलवा - इक परचोळ

 



जुझारू पत्रकार कनै जमीनी कवि विनोद भावुक होरां दी कवतां  दी नौईं कताब मेरे मुहें मत खुलवा ताजी-ताजी छपी है। भावुक होरां दा मेरिआं गल्लां गाजळबेल ते बाद एह दूआ कवता संग्रह है।  इसा कताबा दी परचोळ करा दे हन कवि साहित्यकार आशुुुतोष गुलेरी होरां। समीक्षा ते बाद विनोद भावुक होरां दियां दो ग़ज़लां। 


भाषा जो लेई करि मती सारी गल्लां हुंदिआँ। सबना दा वचार है कि भाषा असां दी अस्मिता दा परतीक हुंदी। माँ-बोली न्याणेआँ जो इस संसारे दी थौ समझाणे दी पैह्ली पौड़ी बणदी। अपणिआ प्हाखा-च गाया गीत, सिद्दा ठौकरें दे हिक्के छूंदा। अपणी बोली अपणा मान हुंदी।

मैं लल्लन टॉप पर अभिनेता जयदीप दा इंटरव्यू सुणा करदा था। तित्थी गल चल्ली तां इंटरव्यू लैणे आळें गलाया - “भाषा का एक अपना गौरव होता है।” मैं सोचणा लगा : “यरो अपणी तां कोई भाषा हैई नीं, असां कैस्दा गौरव मनाइये?

उपरलेआं तर्कां दे राह्यीं अपणे हिमाचले दी इक भाषा होणी चाइए, एह् सुपणा सुत्तेआं-की घड़िआ-घड़िआ ठुआळदा रैंह्दा।

सुत्तेआं माह्णुआं की ही सुपणे औंदे। लौह्के न्याणे बी सौंदेआं-सौंदेआं सुपणा लेई लैंदे। सुपणे दी स्थितिआ च सुत्तेआ कोई पराणा संस्कार जागी पौऐ, तां न्याणे बजळोई ने उट्ठी बैंह्दे। ऐई हाल असां म्हाचलिआं दा है।

कोई प्हाड़िआ च किछ रचना करी दै तां दो-चौर न्याणे बजळोई उठदे। तिस बजळोएपणे च किछ ताबड़तोड़ रचना हुंदिआं, कि सै लिख्खिआ कनैं असां रैहिऐ।

किछ ऐसे भी ह्न जेह्ड़े कुतर्के दी छुणछुणिआ बजाणा सुरु करदे - “भई एह् तां कांगड़ी है, असां इसा जो म्हाचली कैसिओ मनिए!” ऐसे बजळोयो लोकां दा हाल न्याणेआं सैह्यी ही बुझणा। खुंबां सैह्यीं खड़ुत्तेओ मंच, तिन्हां जो थुपकी-थापकी फीः डूह्गी निंदरां सुआई दिंदे।

भाषा दे जेह्ड़े असली पैरोकार ह्न, सै लगेओ अपणे कम्मे। लौह्के ही पुड़ सह्यी, तिन्हां लम्मा सफर तै कीत्ता। सेह् सफर अज भी जारी है। प्हाड़िआ जो अठवीं सूची कदी थौणी, एह् कोई नीं जाणदा। पर जिस रस्तैं पेई करी प्हाड़िआ दा राजमार्ग खुली सकदा, तिस बीड़ा पर चलदे रैह्णा असां दा फर्ज तां है ई, कर्म भी है।

रिड़िआं पर रस्ते नीं हुंदे। माह्णू रिड़िआं पर गौह्यी-लौह्यी करी अपणे पैरां ने धरतू छिलदे कनैं रस्ते बणी जांदे।

विनोद भावुक मिंजो इसा ई लीक्का दे पजारी बझो करदे। धळूं, नगरोटा बगवां दा रैह्णे आळा भावुक मिट्टिआ सैह्यीं मैळा माह्णू है। ‘मेरिआं गल्लां गाजळबेल’ नाएं दा इक प्हाड़ी काव्य संग्रह पैह्ले ई देयी होया कनैं सम्मानत भी होया।

किछ रोज पचांह् फोने पर सूचना मिल्ली, कि नौएं प्हाड़ी काव्य संग्रह ‘मेरे मुहें मत खुलवा’ दा वमोचन श्री शांता कुमार जी दे हत्थैं होऐ, ऐसी भावुक दी भावना है। जिम्मा मेरे मत्थैं मढ़ेआ कि तुहां टैम लेआ, कनैं मेरे इसी कम्मैं करुआ।

चौब्बी जनवरी 2025, शुक्करवार ध्याड़े, यामिनी परिसर, पालमपुरैं कताबा दा वमोचन कांगड़े दे किछ साहित्यकारां दी मजूदगिआ च संपन्न होया। भावुक होरां दे हत्थों कताब मेरे व्ह्ल भी पुज्जी।

हत्थैं औंदेआं सार कताबा दे मुख पृष्ठैं लाल सलाम ठोकेआ। मैं मिह्ना की हस्सेआ, कनैं कताबा दी साज-सज्जा दे चतरेरे दी परचोळ पाई। वैसे फोटो दिखदेआं ई मैं बुझ्झी लेआ था, पर फीः बी अपणिआ बुद्धिआ दी थौह लैणे ताईं पैह्ला कागद पलटी नैं दिखेआ। अरविन्द शर्मा होरां दी कलम दूरैं ते पणछोई जांदी; हैरानी नीं होई। मैं भी सलामे दी लाली सट्टी कनैं गांह् बदेआ।

कताबा दे कागद पळटदेआं सार ही हिंदिआ च इक भूमका पढ़ी नैं थोड़ी हैरानी होणा लाजमी थी। इतणी सौणी माँ-बोलिआ च लिखिओ कताबा दा कुंह्ड चुकदेआं ई बिंदळू होरसी रंगे दा सुजगा, सोच्चेआ नीं था। खैर…

कताबां दिआं भूमकां मिंजो बड़ी नीं गमदिआं। इस करी तिन्हां पर चर्चा करने दी कोई लोड़ भी नीं समझी।

इसी वचारे पर पैह्लिआ कवता मोहर लाई - 

नियां दे पत्थर, कुण तिजो दिखदा

दंदां बिच जेहड़ा भी डाठ बणी रेह्या। 


डाठ बड़ी भारी सख्त हुंदी। तोता कितणा भी चुस्म होऐ, डाठा हेठ आई नैं ट्रैं सारेआं दी बोलदी। खाणे जो पौंदे दंदां बिच डाठ बणी नै रैह्णा, जिगरा चाइए—कलमकारे दिआ छिणिआ बड़ा बांका बिंब घड़ी सुटेआ—

खीसा रेह्या खाली, पर लाट बणी रेह्या।

एह् ऐसा है जिह्आं साहित्य आळा अपणा खीसा भनीं खाली होऐ, पर साहित्य दे ‘लाट’ बणी घुमणे आळेआं साह्बां दी बड़ी मौज है। इसी गप्पा की गांह् बदांदेआं मेरी जिज्ञासा दा समाधान भी भावुक करदा - 

दुनिया च तिसदा ही ठाठ बणी रेह्या।

दिख्खाऽल्ला—कदई सुथरी कहाणी रची।

जिन्हां दे पल्लैं किछ नीं हुंदा, असल ठाठ तिन्हां दे ही ह्न। जिन्हां अपणे सिरैं जिम्मेदारिआं चुक्किआं, सेह् लोक तां चक्किआ च घुन्ने साह्यीं पयोई करी पीह्ण होई गऐ।

पर पीह्ण होयो बगैर जिंदगिआ दा असल सार बझोणा मुश्कल है। इस वचारे पर भावुक अपणिआ कवता दी मोहर लांदे—

कुछनां ही कित्तियां जगे च असल कमाईयां

मतेआं-सारेयां तां लक्कड़ पत्थर ही कठेरे। 

एह् इसा कताबा दी दुइआ कवता दा इक बंध है। इस कथने जो पिछलिआ कवता नै जोड़ी दिखा — जिंदगिआ दा सारा लब्बो-लुआब सामणे आई जाणा।

असल कमाई पीह्ण होणे च ही है। कैं की पीह्ण होयो बाःज्जी पेटे दा गुजारा नीं चलदा। कवता संग्रह दी तिसरिआ कवता च भावुके दा समाजिक सरोकार फुटी करी मुखर होंद्दा—

नल़के दे पाणिए मारी खरी मत्त

भुले गे हन सारे बांईं वाल़ी बत्त।


असां पर इक ऐसा दौर आया कि जिस बिच ग्रांए दे लोकां च भी जीवनशैली दे बगाड़ ने जुड़िआं बमारिआं दा झकझकांड आई खड़ोत्तेआ। कारण सिर्फ इतणा कि हुण ग्रांए दे लोक भी शरीरिक मेहण्त नीं करना चांह्दे। इसी खातर भावुक गलाणे पर मजबूर होया कि नळका भनीं अपणिआ जगह ठीक है, पर मरिओ बाईं दी बत्ता भुलगे तां खे खांगे।

इस करी हस्देआं खेलदेआं जिंदगी जीणी है तां मेहण्त करना मत छडदे, कैं पई—

हस्सी लेया, खेली लेया, दिक्खी लेया जग

मरी जाणा जाह्लू लोकां फूकी देणी अग्ग।

प्रकृति कनैं संस्कृति दे मसले पर विनोद भावुक होई जांदा—

घर घर सड़कां, कुआल़ नीं मिलणे

चिड़िआं, तित्तर, मोनाल नीं मिलणे। 

मैं सोचदा, पह्यी सारे माह्णू हण स्कूटरिआं आळे होई गऐ, कुआळां दी हुण कुण बात पुच्छै? रुक्खां दे प्रति आरिआं दा ऐसा बर्ताव जे कर होर जारी रेआ, तां चिड़िआं भी तित्तर होई जाणा। मोनाल तां पैह्ले ही टोपिआ दी शान होणे खातर अपणा शरीर छड्डी गेआ।

भावुक हस्से मजाके च गंभीर गल्ल गलाणे दा हुनर पाळदा—

गाईं आईयां तिसदे हेस्सें

अपणे हेस्सें झोटा ताऊ। 

करना क्या मंदरोटा ताऊ 

अपणा सिक्का खोटा ताऊ।

डॉ आशुतोष गुलेरी 'नि:शब्द'
नारायण उवाच-ऋग्वेदीय पुरुष सूक्त पर टीका,
पुनरागमन-लघु उपन्यास, 
आयुर्वेदाचार्य,
प्रशासक, कायाकल्प, पालमपुर।
इन्हां चौंईं लैणां च इक गंभीर दार्शनिकता लुकिओ। जिस रोज कताबा दा वमोचन होणा था, सै टैम भावुकें लेआ था। मैं सारे कार्यक्रमे दा साक्षी होया। मैं दिक्खेआ, जेह्ड़ा टैम भावुके दा होणा था, तिस टैमे होर ही चुक्किऐ। भावुक पचांह् खड़ोई करी सारेआं जो गांह् करदा रेआ। अपणा आप पिच्छैं रखी करी दूयेआं जो गांह् रखणा, एह् भावुके दा अपणा बड़ा भारी गुण है। हण गांईं लीणे आळे माह्णुआं जो सोचणा पौंगा - ‘कि नीं देणी गा तां कोई गल्ल नीं, पर दूयेआं दे घरैं झोट्टे तां मत बन्ना मेओ।’

इस पोथुए च कुल मलाई करी ठह्त्तर कवतां ह्न। संस्कृति, संस्कार, रुआज, टब्बर-टेरा कनैं प्रकृतिआ सौगी जीव-जनौरां दा वचार भी इस पोथुए च खुली नैं होया। कवतां दा शिल्प चलंत भाषा है। तुकबंदिआं दा पल्ला पकड़ी इक सौह्णी माळा जपिओ भावुक होरां।

निखिल पब्लिशर्स एण्ड डिस्ट्रीब्यूटर्स, 37, ‘शिवराम कृपा’, विष्णु कालोनी शाहगंज, आगरा ते इस कवता संग्रह ‘मेरे मुहें मत खुलवा’ दा प्रकाशन होया। पढ़ने जोग सामग्रिआ दी साफ-सुथरी छपाई, कनैं इस पोथुए दा मोल ₹ 150/-, प्हाड़िआ दे पाठकां जो एह् संग्रह जरूर पढ़ना चाइए। प्हाड़िआ दा बड़ा ज्ञान नीं झाड़ेआ भावुकें। समझा बौणे जोग चलंत शब्दां दा प्रयोग, कनैं सुंठुए बिंबा च मुआवरेआं दी बुणतर संग्रह दी पणछाण बणगे।




विनोद भावुक
कवि, पत्रकार 


   

तो रक्खे रिस्ते संभाल़ी के।

पर यार खिसके बुत्तां न्काल़ी के।।

 

ऐथु तां हड्डू भी गाल़ी ते फाकेयां।

डाइडिंग तिसदी, खांदा उबाल़ी के।।

 

धुखियो जे तोंदी है सैल्ला नी डाल़ू।

तां खड़ पचाए डंगरां जगाल़ी के।।

 

जे छोड़ तुसां जो तां निकल़ी चल्ला।

असां तो ओणा तिसजो निहाली के।।

 

हन लीरां कीतरां च जुग याद ओंदे।

तां खिंद्दां रखियां अम्मा संभाल़ी के।।

 

नीतां जो मिलदियां आईयां मुरांदां।

दिखा मनां देयां मैलां गुआल़ी के।।

 

 

  2  

फिरी सद्दे, फिरी आये मंडिया। 

फिरी दिले ने लाये मंडिया।।

 

ऐसे साथ पुगाये मंडिया।

लगदा जिंहां जाये मंडिया।।

 

ठग तां टकरे चौनी बक्खेयां।

पर नी कदी ठगाये मंडिया।।

 

ओहरथी दिक्खे हीरे रूल़दे।

पत्थरां दे मुल पाये मंडिया।।

 

तिन्हां कमाए सोना-चांदी।

असां तां नच्चे-गाये मंडिया।

 

गुर तां ठकरे सच्चे-पक्के।

जीणे दे गुर पाये मंडिया।।

 

राहू-केतू असंा दे सक्के।

बुध-सूरज छाये मंडिया।।

 

रस्से बस्सें मंडी तेरी।

दिलें सुकर मनाये मंडिया।

 

इक दिन मंडी छडणा पौणी।

छड़ी जाणे साये मंडिया।।

 

दिल करदा कि बस्सी जाईए।

छड़ी कांगड़े माये मंडिया।।


Tuesday, February 18, 2025

दुर्गेश नंदन दियां कवतां

 


अज पेश हन कवि, नाट्यकर्मी, संस्कृतिकर्मी, दुर्गेश नंदन होरां दियां चार कवतां। 

मूह्रली तस्वीर : देवदार दिया लकड़िया कुरेदी नै बणाइयो कलाकृति - कलाकार : मुदित सेठी   


   1   

साईकला दा झूटा.....

साईकला दे झूटे दा अपणा नंद था

खेलां च खेल थी कनै परमानंद था

 

कुसी कुसी ल होंदी थी साईकिल तदूं

छिक्की कनै घंटी लगियो होंदी थी

कैरियर पर बैठदी थी सुआरी

लगदा जंघां दा बड़ा दम था

 

एटलस होंदी थी कम्पनी

रंग लाल काल़ा होंदा था

बच्चेयां दे भी होंदे थे सैकलू

कैंची साईकिल चलाणे दा भी नंद था

 

लगाई दिंदा जे था कोई झूटा

ता चेहरे दी रौणक ही लग होंदी थे

एह जे फोटुए च लुब्बा दा ना बच्चा

दे देई खुशी बजोंदी थी

 

घंटी करदी थी टण टण टण

चक्केयां पर फुल्ल बेल बणोंदी थी

मुठ्ठे सैकला दे लगदे थे सैले प्यूल़े

जंदरे दी भी टोह्र होंदी थी

 

आये स्कूटर स्कूटी मोटरसाइकिल

साईकल जरूरता दीया जगह खेल होई

अजकल बच्चे रेसर बणयो

रेट देह् सैकलां दे कि सुणी जाह्न भतोई

 

मेरे ल भी साईकिल होंदी थी

बड़े कम्मे औंदी थी

घरे दा सौदा पतरा औंदा था

घुमणे दी भी मौज औंदी थी

 

हुण साईकिल पुराणी होई

अगणे कंडे रैहंदी खड़ोई

मुन्नु कदी कदी चक्कर लांदा

अंगणे च साईकिल खूब घुमांदा

 

मिंजों भी बचपन याद औंदा

मैं भी साईकला पर था बोंहदा

कदी कैरियर पर बैठी जांदा था

कदी डंडे बैठी झूटा लांदा था

 

पैहलें कैंची साईकिल चलाई

फिरी काठिया पर सीट बणाई

वक्त इसा फोटुआ दिखी याद गया आई

साईकिल कांगड़े शाहपुर घुमाई

 

नागे दा फेरा साईकला पर लाया

चामुंडा त्रिलोकपुर भी फिरी आया

तदूं सड़क छोटी थी पर नंद था

स्पीडा दा कोई द्वन्द न था

 

कदी कदी रेस भी लगदी थी

पैडलां दी जोर अजमाईश चलदी थी

एह भी इक खेल था

खेले च बड़ा ही आनंद था

 

साईकला दे झूटे दा अपणा नंद था

खेलां च खेल थी कनै परमानंद था

 

 

   2   

लिखणू ..

अंगण मिट्टीया दा था ता पौंदा था लिखणू

सगरांदी, जामणिया, मोखे, ब्रते दा लिखणू

छोटा लिखणू, बड्डा लिखणू, गोल लिखणू, चकोर लिखणू

 

लिखणूये पाणे दा भी दा होंदा था

ईह्यां ही थोड़ा ना लिखणू पौंदा था

पैहलें अंगण बौंकरियां नैं सतोंदा था

फिरी माड़ा माड़ा पाणी छड़कोंदा था

गाई दे गोह्ए च सैला रंग पाई

चौकी, चौका, पीड़ू पौंदा था

सुकदा था घड़ी दो घड़ी धुप्पां

तां गोल़ूयां पारूए च खूब घलोंदा था

तां फिरी पौणा लगदा था लिखणू

 

अंगण मिट्टीया दा था ता पौंदा था लिखणू..

 

चलदी थी फिरी उंगल गूठे सहारे

लाईना दा इक जाल़ बछोंदा था

बणदे थे भांति भांति दे डिजाईन

लिखणू क्या भई रस्तेयां दा घुमाव बझोंदा था

पांदी थी जाह्लू इक जनाना लिखणू

दुईया दा बणाया भी चर्चा च औंदा था

विशेषज्ञ बोलदे एह मना दे घुमाव

पुरोहत बोलदे देवता आई बौह्ंदा था

सजदी थी जाह्लू लिखणूये पर पत्री

चणे चौलां, गुड़ दा प्रसाद रखोंदा था

तां फिरी चलदा था घरे च कारज

जाहलू पैहलें  पुजोंदा था लिखणू

 

अंगण मिट्टीया दा था ता पौंदा था लिखणू

 

हुण मिट्टीया दे अंगण घट घट रेह

लिखणू सिखणू भी घट घट रेह

पौंदे तां हन टाईलां, मार्बलां पर

पर गोहे, सैले रंगे कनै गोल़ूएं दे रिवाज नीं  रैह

हुण नूंह गोए नै हत्थ घट ही लांदी

रमूंजिरया, लाल रंगे ने लिखणू पांदी

गोल़ूआ बी नी मिल्लदा हुण बजारे च

चौलां पीह् नै कम्म चलांदी

चलो इतणा ही बड़ा कि पत्री हडांदी

पांदी कदी कदी अंगणे च लिखणू

 

अंगण मिट्टीया दा था ता पौंदा था लिखणू

 

खैर इक समा था, समा था लिखणूआं दा

हुण समा रेडीमेड लिखणूयां दा

बजारे च लिखणू रेडीमेड मिली जांदे

पालमपुर अंद्रेटें ह्रदयपाल सरदार जी लिखणूआं दा कम्पीटीशन करांदे

असां भी इक दो फिल्मा लिखणुआ पर बणाईयां

कहाणीयां, फोटू, लेख खूब छपाईयां

अज्ज एह लिखणू दिखया ता कई जनाना याद आईयां

भांति भांति दे लिखणू बणांदियां थीयां

बणांदे लिखणूयां कनै गाणे भी गांदियां थीयां

खैर सैह समा होर था, होर थे गान बजाण

कि टैमे दियां नौकरिया जो जाह्न

कि बणान अंगणे च लिखणू ..

 

अंगण मिट्टीया दा था ता पौंदा था लिखणू

 

खैर दुर्गेश इतणा ही सोचदा

कि असां लोक अपणी बिरासत न भुल्ली जाह्न

इस ताईं लिखदा  रैंहदा रुआजां पुरखेयां दे

कि बारे तुहारे असां पुरखेयां दी भी गान

देन मान असां संस्कृति, संस्कार जो

नोईयां नूहां, बिट्टियां भी लिखणू बणान

अपणी विरासत भुल्ली न जाह्न

अपणी विरासत भुल्ली न जाह्न ।.

 

   3   

सैर....

साले बाद आई सैर

लेई आई सुख चैन खैर

किरनियां च सज्जियो

ग्राएं घुम्मणा चल्लियो

सारें जाणा नीं कुसी नैं वैर

साले बाद आई सैर

घर-घर हंडदी मंगदी खैर

मंगदी खैर -बंडदी खैर

साले बाद आई सैर

 

जोता दे रूपे च बल़दी आई

फुल्लां नै सज्जियो खिलदी आई

फल भी पुजोओ धाने दी बाल़ी भी

सारे बंदां दे मंगा दे खैर

साले बाद आई सैर .

घर-घर हंडदी मंगदी खैर

मंगदी खैरबंडदी खैर

साले बाद आई सैर ..

 

मौसम बरसाती दा ढल़ी चल्ला

धानां दा पकणा लग्गा सिल्ला

बरसाती दे नाल़ू थमणा लगी पे

बद्दलां भरोया धारा दा टिल्ला

छल्लियां दी फसल घरे पुज्जणा लग्गी,

सैले दडुंजे दी भी चल्लियो सैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदीमंगदी खैर

साले बाद आई सैर ..

 

डंठू दा मौसम ढुकणा लग्गा

घारीं दा डर मुकणा लग्गा

बरसाल़ा भी मुकणा लग्गा

ब्यातड़ां बोल़ण हुण सौरियां दी सैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदीमंगदी खैर

बंडदी खैरमंगदी खैर

साले बाद आई सैर ..

 

कल सगरांदी पकोड़ू बनाणे

पतरोड़ू कनै दो न्योड़ू बणाणे

तल़ियां रोटियां कद्दुयें कनै

मिठड़ू, भल्लेखीरभटूरू

घर घर बंडोणेमंगोणी खैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदी मंगदी खैर

बंडदी खैर, मंगदी खैर

साले बाद आई सैर..

 

हुण तुसां पुच्छणा कुण है हंडा दा

इसजो राजा (नाई भाई) हंडा दा

इसदी है एह सरहा श्रद्धा

इन्नी पुजाणी सबणा ल सैर

बंदणी सारेयां कने मंगणी खैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदी मंगदी खैर

बंडदी खैर, मंगदी खैर

साले बाद आई सैर ...

 

सैरा दी बधाई कबूल करा

जीवन च खूब तरक्की करा

रखा प्रेम भाव सबने

हिरखे जो समाजे दे दूर करा

मना खुशियाँबंडा खुशियाँ

मत रक्खा कुसी नै वैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदी, मंगदी खैर

बंडदी खैर, मंगदी खैर

साले बाद आई सैर ...

 

बुजुर्गां दा भी धनवाद करा

खरियां गल्लां याद करा

तिन्नां भी सोचियां खरियां बुरियां

कई त्यौहार चलाए, तिनां च इक सैर

साले बाद आई सैर

घर घर हंडदी मंगदी खैर

बंडदी खैरमंगदी खैर

साले बाद आई सैर ...

 

सैर मुबारक तिन्नां लोकां जो

लोकां जो ही नीं मुबारक परलोकां जो

परलोक भी ता करदे रैहंदे

संजा भ्यागा इक दूजे दी सैर

साले बाद आई सैर

घर-घर हंडदी मंगदी खैर ..

साले बाद आई सैर....

लेई आई सुख चैन खैर ..

बंढदी खैरमंगदी खैर

साले बाद आई सैर..

 

   4   

पल़ोह्ड...

साल बीतेया, निग्घी होई पल़ोहड, बड्डी होई अनुभव चादर

कुथी भरड़ोई भी, कुथी छंगोई भी, कुथी निग्घोई मेरी चादर

 

साल भर मैं खूब पढ़या, कुथी ठंडोई, कुथी गर्मोई मेरी चादर

पढ़ी के कदी कदी मैं बयां भी कित्ते, साझी ओढोई मेरी चादर

 

चादरी दा मैं ,चादर मेरी, कदी शरमाई कदी फणसोई चादर

कदी कुसी दे दुखें ऐसी भतोई, रोई पटोई, ठंडोई मेरी चादर

 

चादर मिंजों यादां लांदी, गप्पां बणांदी, लपटोई लपटोई चादर

संगोणा पौंदा जां जे कुथी मिंजो, फेरुआं घेरुआं ढकांदी चादर

 

सूतें पाणा सीणा पौंदी, धागेयां कतणा, बुनणा, गुणना पौंदी चादर

ना होएं पल्लैं तां बझौंदा नंगियां बाह्ईं जां कमदी, ठंडोंदी चादर

 

बदलौंदे साल सालां दर साल, इक बरी खल्ली ते चुंगोंदी चादर

जीण तिन्हां दा भी हाक्खीं गांह रैहंदा, कतोंदी जिन्हां दीया चमड़िया ते चादर

 

साल बदलौंदे, बदलौंदे मौसम, बदलौंदे माह्णू , बदलौंदी चादर

जी गे जेह्ड़े सतकर्मा जो, औंदी सदा याद तिन्हां दी चादर

 

ऐह जे पलोह्ड मैं जिसा चादरा दी है मारियो, इसा दा नां है "दौह्ड़ " चादर

चाह लेई मैं भी इक चलया, कि बुणां- गुणां मैं भी कबीरे नानके साहीं इक चादर...

 

सारी दुनिया अपणे निग्धे च रैंह, निग्घी रैंह परिवारी समाजी चादर

कुथी न संगोएसब भला भला होएं, होएं दे देई 2025 दी चादर ।

 

तुसां सारेयां जो नौएं साले दीयां मुबारकां ।

 

#पल़ोहड .. आप जानते ही होंगे कि चादरपट्टू ओढने के टैग्ड स्टाईल को पल़ोह्ड मारना कहते हैं ।

मूह्रली तस्वीर : देवदार दिया लकड़िया कुरेदी नै बणाइयो कलाकृति - कलाकार : मुदित सेठी 

दुर्गेश नंदन 
मंच सचिव, कला निदेशक, कांगड़ा लोक साहित्य परिषद, कनै संपादक बाणेश्वरी