पहाड़ी भाषा दी नौई चेतना .

Monday, January 25, 2016

ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी 

अज श्री मनोहर शर्मा सागर पालमपुरी होरां दी जयंती है। तिन्‍हां दी इक नजम पेस है: 




जीह्याँ कुसी बसदे ग्रायें पर उत्तरदी ऐ संझ सुहाणी 

ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी 

लम्मे काळे केस तिसा दे, जीह्याँ रात उआंसी काळी 
मत्थे पर भिंबळी ने प:इयो, सर्पे साह्यीं लट घुँगराळी 
इसदे रूप छळैप्पे दिक्खी, मुग्ध होई जान्दे हाल मुहाळी 
इसदे तेज्जे दिक्खी कन्ने चानणी भी होई जाएँ पाणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(१) 
साक्षात ऐ रूप इसा दा, एह नीं ऐ तस्वीर ख्याल्ली 
जोबने दे भारे ने झुकियो, सेब्बाँ कन्ने लदियो डाळी 
मोरनिआँ दिया चाल्ली कन्ने जाह्ल्लू रखदी कदम उछाळी 
मूह्यें औंगळ पाई लैन्दा सृष्टि दे बाग्गे दा माल्ली 
एह कोई घड़ियो गप्प नईं ऐं, बेद्दाँ दी ऐ कथा पुराणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(२) 
एह सैह कोमल डाळ जिसा पर खिड़दे फु्ल्ल रँगील्ले सुच्चे 
सिद्धा सरल सुभाब इसा द, एह जुगतण नीं कदी बगुच्चे 
बर्फे साह्यीं मन उजला ऐ, ताँ इ एसा दे भाग भी उच्चे 
एह भरियो गम्भीर नदी ऐ एह नीं एइ कुह्ल्ला दा पाणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(३) 
सैल्लियाँ रिढ़ियाँ उप्पर जाह्ल्लू संझा दे पर्छौयें ढळदे 
बाल-गुआळू डँगरेआँ हिक्की अप-अपणेयाँ घराँ जो चलदे 
सूरज पच्छम जाई घरोन्दा, झोंप्पडु़आँ हन दीये बळदे 
ताँ एह आई रसोइआ बोह्न्दी, इसदिया हिमती चुह्ल्ले बळदे 
साक्काँ- अंग्गाँ बिच एह मन्नियो, घरे देयाँ काज्जाँ जो भी स्याणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(४) 
चायें-चायें घरे अपणे दे एह ऐ अंगण-द्वार सजांदी 
तीज-तिह्याराँ, दिन बाराँ जो माता दी एह जोत जगान्दी 
हर नौंइयाँ फसला औणें पर गुग्गैं जाई औरा लान्दी 
कन्ते ताएँ ब्रत एह करदी, भाउआँ जो एह टिक्का लान्दी 
एह सीता-सावित्री भी ऐ, एह ऐ मीराँ प्रेम-दीवाणीं 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(५) 
लाह्ड़ुआँ-सुआडु़आँ पुट्टी-खुट्टी कदी इसा दे अँग नीं थकदे 
इसदे लोहुए दे सेक्के नें बर्फा बिच भी घैन्ने मखदे 
एह दुख पीड़ा जरदी आई, उमरीं होइयाँ सांजो दिखदे 
इसदे रूप छळैप्पे काम्मी हाख पुट्टी नीं दिक्खी सकदे 
एह पःआड़ाँ दी आन ऐ भाउओ, असाँ इसा दी आन निभाणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(६) 
मुलखे पर बिपता औए ता ह सूरमी नीं घट्ट गुजारै 
हसदी-हसदी देस्से पर एह भाउआँ, पुतराँ कन्ताँ बारै 
अपणे सीन्ने सळा भखाई, एह कौम्मा दिया हिक्का ठारै 
रूप कालिया दा धारी नै, एह सतबन्ती दुष्टाँ मारै 
एह रण-चण्डी भी बणी जान्दी जीह्याँ झांसी दी महाराणी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(७) 
लम्मियाँ बत्ताँ हण्डी-हण्डी कदी इसा दे पैर नीं दुखदे 
इद्दे दधूनुएँ दुद्ध निं सुकदा, इसादैं कण्ठैं गीत नी मुकदे 
एह प्हाड़ाँ दी प्यारी बेटी, इसा साह्म्णे अम्बर झुकदे 
एह ऐ म्हारी लाज परूठ्ठी, असाँ इसा दी सौंह नीं चुकदे 
“साग़र” एह ऐ रुत फुल्लाँ दी इस पर रैह्णी सदा जुआन्नी 
ओह आई प्हाड़ाँ दी राणी(८) 
मनोहर शर्मा ‘साग़र‘ पालमपुरी 
(२५ जनवरी १९२९-३० अप्रैल १९९६)

2 comments:

  1. "प्हाडा दी राणी" लिखी नै सागर होरां गगरा च सागर नप्पी ती:ह्या। सुच्चिया प्हड़िया दे सब्दां मुहावरेयां खुआणुआं दे मोतियाँ नै प्रो:हिईयो कनै प्हाडाँ दीया राणीयां देयां गुणां दे फुल्लां नै सजा:ह्यियो। कन्नू कन्नीयां एहथु दे नजारेयाँ दीयां तस्वीरां ,जीणे खाणे पीणे रैह्णे वरतण् विह्यार स्त्री जातिया दीयां कुर्वानियां कनै प्रैम्मे दे रसें भरो:ह्याँ उच्चीयां सुच्चीया संस्कृतिया
    दे नमूने होर कुतयी नी मिळणे। इन्ज्या लग्गणा लगी पौआ दा जिह्यां वेद स्तुति करादे। सागर होणी वास्तें दिला ते श्रद्धा उमड़ा दी। इन्हां ओह गल्ल गलाई ती जिसा जो अज्जे तिक्कर होर कोई नी गलाई सकेया।

    ReplyDelete
  2. "प्हाडा दी राणी" लिखी नै सागर होरां गगरा च सागर नप्पी ती:ह्या। सुच्चिया प्हड़िया दे सब्दां मुहावरेयां खुआणुआं दे मोतियाँ नै प्रो:हिईयो कनै प्हाडाँ दीया राणीयां देयां गुणां दे फुल्लां नै सजा:ह्यियो। कन्नू कन्नीयां एहथु दे नजारेयाँ दीयां तस्वीरां ,जीणे खाणे पीणे रैह्णे वरतण् विह्यार स्त्री जातिया दीयां कुर्वानियां कनै प्रैम्मे दे रसें भरो:ह्याँ उच्चीयां सुच्चीया संस्कृतिया
    दे नमूने होर कुतयी नी मिळणे। इन्ज्या लग्गणा लगी पौआ दा जिह्यां वेद स्तुति करादे। सागर होणी वास्तें दिला ते श्रद्धा उमड़ा दी। इन्हां ओह गल्ल गलाई ती जिसा जो अज्जे तिक्कर होर कोई नी गलाई सकेया।

    ReplyDelete